უძრავი ქონების ბაზარზე ფასებთან და მაღალ საპროცენტო განაკვეთებთან დაკავშირებული ვითარება ქმნის მოლოდინს, რომ შესაძლოა, საქართველოში საბინაო კრიზისი დაიწყოს. აღნიშნულ მოსაზრებას ამყარებს ის ფაქტორიც, რომ უძრავ ქონებაზე მსოახლეობის დიდ ნაწილს წვდომა შეზღუდული აქვს და რეალურად უმრავლესობა საცხოვრებელს ვერ ყიდულობს. ეკონომისტები ადასტურებენ, რომ ქვეყანაში საბინაო კრიზისის წინარე ნიშნებია, თუმცა ამგვარ პროგნოზს ბაზრის ანალიტიკოსთა ნაწილი ემიჯნება და კონტრარგუმენტად მოჰყავს ფაქტი, რომ მაღალი ფასის პირობებში მოთხოვნა იზრდება ემიგრანტების ხარჯზე. სანამ ამ ფაქტორის გავლენაა, უძრავი ქონების სფეროს კრიზისის საფრთხე ნაკლებად ემუქრება.

საბინაო კრიზისის წინაპირობაზე აქცენტი გაამახვილა ფინანსისტმა, ყოფილმა ვიცე-პრემიერმა თემურ ბასილიამ. მას რჩება შთაბეჭდილება რომ საბინაო კრიზისის წინაპერიოდია საქართველოში.

„საუბარია, რომ  საქართველოში ინფლაცია არის ნულოვანი, მაგრამ მე ზუსტად 1 წლის წინ ვიყავი ჩამოსული და პირადი შეფასებით შემიძლია ვთქვა, რომ ფასები 30-40%-ით არის გაზრდილი. კიდევ ერთ პრობლემაზე გეტყვით და მოვუწოდებ ყველას, რომ ამ მიმართულებით გაამახვილოს ყურადღება. დაახლოებით, 15-20 წლის წინ ამერიკის შეერთებულ შტატებში მოხდა საბინაო კრიზისი. მრჩება შთაბეჭდილება, რომ ამის წინა პერიოდია საქართველოში. თხოვნა მექნება მთავრობასთან და ყველასთან, რომ ამას მიაქციონ ყურადღება, რადგან თუ საქართველოშიც ის დაიწყო, რაც შტატებში, შესაძლოა, ამან სერიოზული გართულებები გამოიწვიოს,“- აღნიშნა ბასილიამ.

მანვე მიმართა და მოუწოდა ხელისუფლების წარმომადგენლებს, რომ სწორედ ამ მიმართულებით გააძლიერონ ყურადღება და აღნიშნა, რომ დღესდღეობით ქვეყანაში გამოწვევას წარმოადგენს სახელმწიფო შესყიდვებთან დაკავშირებული საკითხებიც, რაც „ნამდვილად არის გამოსარკვევი“.

საბინაო კრიზისის ალბათობას ნამდვილად არ გამორიცხავს ეკონომისტების ნაწილი, რომლებიც მთავარ საფრთხედ ამ მხრივ მაღალ საპროცენტო განაკვეთებს მიიჩნევენ.

ეკონომიკურ მეცნიერებათა დოქტორი ნიკა შენგელია ,,ბიზნეს-რეზონანსთან“ განმარტავს, რა შემთხვევაში იჩენს თავს საბინაო კრიზისი და ამ მხრივ რა სიტუაციაა ქვეყანაში, რამდენად რეალურია მსგავსი საფრთხე საქართველოს დაემუქროს.

,,როგორც წესი, საბინაო კრიზისი არის ისეთ მდგომარეობა, როდესაც იპოთეკა და ბინის ქირაც გაძვირებულია. ამ ფონზე მოსახლეობის უმრავლესობისათვის შეიძინოს და იქონიოს საკუთარი სახლი ან ბინა, მიუღწეველ ოცნებად რჩება. დღესდღეობით საქართველოში ნამდვილად შექმნილია რთული სიტუაცია ამ კუთხით და ადამიანებს ბინის შეძენის უფლება, სიძვირის გამო, თანდათან ერთმევა. რეალურად საბინაო ბაზარი დარღვეულია. ყველამ იცის, რომ მშენებელმა თუ მინიმუმ 100%-იანი მოგებით არ გაყიდა ფართი, ისე მშენებლობას არ დაიწყებს.

მაღალია სესხზე საპროცენტო განაკვეთიც. მაშინ როდესაც ინფლაცია, ფაქტობრივად,  არ გვაქვს და შეიძლება საპროცენტო განაკვეთის 3-4%-მდეც შემცირება, მაგრამ ეროვნული ბანკი ამას არ აკეთებს.

თუ ასე გაგრძელდება, მალე სოციალური პრობლემებიც იჩენს თავს. ანალოგიურ კრიზისს ადგილი ჰქონდა ინგლისში, სადაც ეს საკითხი ე.წ. "ლივშიარის" პროექტით მოაგვარდა“, - განაცხადა შენგელიამ და დასძინა, რომ საქართველოში ერთ-ერთი მწვავე ფაქტორი არათანაბარი ურბანული განვითარებაა.

,,საცხოვრებელი ისეთი საკითხია, რომელიც მოქალაქეების კეთილდღეობა რაღაც დონეზე უნდა უზრუნველყოს. შემდეგი ადგილი უკავია ჯანდაცვას, განათლებას და სოციალურ დაცვას. დღეისათვის საქართველოში მცხოვრებთათვის მუდმივი საცხოვრებლის ქონის კუთხით სახელმწიფოებრივი ზრუნვა საერთდ არ შეინიშნება. ბინის ფასს ბაზარი არეგულირებს მოგების მარჟის განსაზღვრის საფუძველზე (ეს უკანასკნელი საკმაოდ მაღალია).

ამერიკაში, მაგალითად, არსებობს საცხოვრებლის ხელმისაწვდომობის ინდექსი, რომელიც გამოითვლება საშუალო თვიური შემოსავლების შეფარდებით  საცხოვრებელზე დახარჯულ მთლიან მაჩვენებელთან, იქნება ეს ქირა თუ იპოთეკა. თუ ეს დანახარჯი არ აჭარბებს მაქსიმუმ  შემოსავლების 35%-ს, ეს ნორმალურად ითვლება.

საქართველოში კი ეს ინდექსი ხშირად 90%-საც აჭარბებს. ამ პრობლემის მოსაგვარებლად ცენტრალურ მთავრობისა და მუნიციპალიტეტების მხრიდან მუშაობის დაწყების ნიშანწყალიც არ ჩანს“, - აღნიშნა შენგელიამ ,,ბიზნეს-რეზონანსთან“ საუბრისას.

თუმცა, უძრავი ქონების ბაზარზე ასეთი პესიმისტური მოსაზრება არ აქვთ. მეტიც, სექტორში ფიქრობენ, რომ მოსახლეობის მხრიდან ბინებზე მოთხოვნა გაზრდილია გაძვირების პირობებშიც, რასაც ემიგრანტები უწყობენ ხელს. ფაქტობრივად, ისინი ქმნიან ამინდს ბაზარზე. შესაბამისად, როგორც უძრავი ქონების სამართლის სფეროს სპეციალისტმა უჩა ზაქაშვილმა აღნიშნა, სანამ ეს ფაქტორია ძალაში, სექტორს საფრთხე არ ემუქრება.

,,საბინაო კრიზისის ნიშნები ჯერ არ ჩანს. ამ მომენტისთვის ვერ ვხედავ მსგავს საფრთხეს. მთავარი პრობლემა, რომ აბიტურიენტებისთვის ხელმისაწვდომი არ იყო ბინები, მეტ-ნაკლებად გამოსწორდა და დასტაბილურდა. აშკარაა, რომ  სტუდენტებისთვის დიდად გაუმჯობესება არ არის, მაგრამ დამაბრკოლებელი ფაქტორები მოიხსნა.

რაც შეეხება უძრავი ქონების ღირებულებას, ფასები იზრდება, რასაც განაპირობებს, ბევრი ობიექტური და სუბიექტური მიზეზიც. მიმაჩნია, რომ ჯერჯერობით ბინების მოძიება ბაზარზე როგორც ძველ, ასევე ახალ შენობებში, თუნდაც ქალაქის გარეუბნებში სირთულეს არ წარმოადგენს. აქედან გამომდინარე, ასეთ პრობლემას უახლოეს წლებში ვერ ვხედავ.

საბინაო კრიზისი  ვერ იქნება იმის გამოც, რომ მომხმარებელი ბევრია, ემიგრანტების ხარჯზე. როგორ ძვირიც არ უნდა იყოს პროცენტი, რეალიზაცია მაინც აქტიურია და დეველოპერებს ხშირ შემთხვევაში მიწოდების კუთხითაც შეიძლება ჰქონდეთ გარკვეული პრობლემა. ხალხი მაინც ყიდულობს ბინებს. ცხადია, ეს ხდება ემიგრანტების დახმარებით, რომელთა გარეშეც რა სიტუაცია შეიძლება ყოფილიყო, ძნელად წარმოსადგენია.

შეიძლება უცნაურია, მაგრამ ბინებზე მოთხოვნა მაინც იზრდება. ამიტომ ვერ დავეთანხმები მოსაზრებას, რომ უახლოეს პერიოდში საბინაო კრიზისი იჩენს თავს, დღევანდელი მოცემულობა ამას გამორიცხავს. თუმცა , ისიც უნდა ითქვას, რომ სწრაფად იცვლება რეალური ვითარება. წლების წინ არავინ ელოდა, რომ მიგრანტების გამო რადიკალურად შეიცვლებოდა ფასი, მაგრამ ეს პროცესი მივიღეთ, არაფერია გამორიცხული“, - განუცხადა ,,ბიზნეს-რეზონანსს“ იურისტმა და ბინების გაძვირების ტენდენციაზეც გაამახვილა ყურადღება.

,,ფასები მატულობს, მაგრამ ტენდენციას თუ დავაკვირდებით,  დრამატული საფასო ცვლილება მხოლოდ ცენტრალურ და ტურისტულ უბნებს შეეხო. რაც შეეხება გარეუბნებს, ცხადია, იქაც გაძვირდა, რაც გამოწვეულია უსაფრთხოების ზომების, თბოეფექტუურობის, სხვადასხვა რეგულაციებით, ასევე ეკონომიკური ფაქტორებით იყო გამოწვეული, მაგრამ ცვლილება არ არის საგანგაშო.

ბოლო წლებში გარეუბნებში უძრავი ქონება 10%-ზე მეტად არ არის გაძვირებული.  თვითღირებულება მნიშვნელოვნად არ გაზრდილა. ადეკვატური ფასია იმ ყველაფრის გათვალისწინებით, რაც ხდებოდა ბაზარზე. ამიტომ ვფიქრობ, რომ დიდად არაფერი შეიცვლება, ცხადია, 25-30-წლიან პერსპექტივას არ ვგულისხმობ, წარმოუდგენელია პროგნოზი წინასწარ, თუ რა შეიძლება გრძელვადიან პერიოდში მოხდეს “, - აღნიშნა უჩა ზაქაშვილმა.