„უკრაინა პოლიტიკური კოლაფსის ზღვარზე“ - ამ სათაურით აქვეყნებს სტატიას ბრიტანული გამოცემა The Spectator.
„დამარცხება, პოლიტიკური კრახი და სამოქალაქო ომი - ეს ის საფრთხეებია, რომელთა წინაშეც ვოლოდიმირ ზელენსკი დგას, იმ დროს, როდესაც უკრაინა ომის ყველაზე რთულ და, სავარაუდოდ, ბოლო ზამთარს უახლოვდება,“ - წერს სტატიის ავტორი, ოუენ მეთიუსი, რომელიც ვარაუდობს, რომ უკრაინის ენერგეტიკულ და სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურაზე რუსეთის მიერ განხორციელებული უფრო ეფექტური დარტყმები, ქვეყნის დიდ ნაწილს სიცივესა და სიბნელეში ჩაძირავს.
სტატიის თანახმად, რუსული ჯარები დონბასში და, რაც უფრო სახიფათოა, ზაპოროჟიეს სამხრეთ ფლანგზე ნელა და სისხლიანად წინსვლას განაგრძობენ. უკრაინის არმიიდან დეზერტირების რიცხვი გასულ წელთან შედარებით ოთხჯერ გაიზარდა და დეზერტირების რიცხვი ამჟამად აქტიური მებრძოლების რაოდენობას ემთხვევა. აშშ-მა „ფულის ონკანები“ გადაკეტა და ევროპას უჭირს კიევისთვის სამხედრო მოქმედებების გასაგრძელებლად საჭირო თანხების მოძიება.
თუმცა, ავტორის თქმით, ყველაზე დამანგრეველი კრიზისი 100 მილიონი დოლარის ღირებულების ომის სკანდალია, რომელშიც ზელენსკის მრავალი უახლოესი პოლიტიკური მოკავშირე და პირადი ბიზნესპარტნიორი აღმოჩნდა ჩართული და რომელმაც მთავრობის მიმართ რწმენა ბოლომდე შეარყია. ამ საქმესთან დაკავშირებით, უკრაინელი ხალხის აღშფოთების შესახებ, მეთიუსი კიევში მოღვაწე უსაფრთხოების ანალიტიკოსის, ჯიმი რაშტონის ციტატას იშველიებს, რომელიც აცხადებს, „უკრაინაში სახალხო რისხვის შეფასება რთულია“.
ოპოზიციონერი პარლამენტარი იაროსლავ ჟელეზნიაკი აცხადებს, რომ ზელენსკის საზოგადოებრივი ნდობა წლის დასაწყისიდან 40%-ით ნაკლებია, რაც 20%-ზე ნაკლებია. მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინის პრეზიდენტმა მხარდაჭერა გამოუცხადა ეროვნული ანტიკორუფციული ბიუროს (NABU) გამოძიებას, ჯერჯერობით არცერთი მაღალი თანამდებობის პირი არ დაუკავებიათ. ზელენსკის სატელევიზიო პროდიუსერული კომპანიის „კვარტალ-95“-ის თანადამფუძნებელი და სკანდალის ცენტრში მყოფი ადამიანი, ტიმურ მინდიჩი უკრაინიდან NABU-ს მიერ მის ბინაში ჩხრეკამდე რამდენიმე საათით ადრე გაიქცა, ბინაში კი ფულის შეკვრები და ოქროს უნიტაზი დატოვა. როგორც ჩანს, მინდიჩი ამჟამად ისრაელშია, რომელიც თავის მოქალაქეების ექსდრადირებას არ ახდენს. სტატიში ნახსენებია ასევე ენერგეტიკის მინისტრი, ჰერმან ჰალუშჩენკო, რომელიც ნაბუმ ასევე ეჭვმიტანილად დაასახელა - ის თანამდებობიდან გაათავისუფლეს, მაგრამ ბრალი არ წაუყენეს. ყოფილმა მინისტრმა განაცხადა, რომ თავს დაიცავს და „თავის პოზიციას“ დაამტკიცებს.
ავტორი აცხადებს, რომ „ამ სკანდალს პოლიტიკურ კრიზისად აქცევს ის ფაქტი, რომ ზაფხულიდან მოყოლებული, ზელენსკიმ ყველაფერი გააკეთა NABU-ს გამოძიების შესაჩერებლად“.
ის ფაქტი, რომ უკრაინა ახლა მასშტაბური კორუფციული სკანდალის შუაგულშია, „უნდა იქნას გაგებული არა როგორც სისუსტის ნიშანი, არამედ როგორც იმის დასტური, რომ უკრაინა კვლავ ფუნქციონალურ დემოკრატიად რჩება“, - ამტკიცებს უკრაინის ანტიკორუფციული კომისიის (NABU-სგან დამოუკიდებლად მოქმედი ორგანო) წარმომადგენელი ოლენა ტრეგუბი. „ეს გამოძიება შესაძლებელი გახდა მხოლოდ იმიტომ, რომ უკრაინის მოქალაქეები ამ ზაფხულს მობილიზებულნი იყვნენ ანტიკორუფციული ინსტიტუტების დამოუკიდებლობის დასაცავად“. თუმცა, სწორედ ზელენსკიმ სცადა NABU-ს დამოუკიდებლობის ჩახშობა და ის ხალხი, ვინც მის წინააღმდეგ იდგა.
სტატიის თანახმად, სკანდალმა უკვე შელახა უკრაინის საერთაშორისო სტატუსი. NABU-ს სიაში შემდეგი საკითხი კი სამხედრო შესყიდვებია.
„კორუფცია სისტემის პრობლემა არ არის - კორუფცია სისტემაა“, ამბობს ბერლინში მოღვაწე რეგიონული ანალიტიკოსი BNE-დან, ბენ არისი. „ქვეყანაში, სადაც არ არის მოქმედი სასამართლო სისტემა ან საკუთრების უფლებები, ძალაუფლება არის შესაძლებლობა, მისცე ან წაართვა კომფორტული თანამდებობები, საიდანაც მოადგილეებს შეუძლიათ გამოძვრნენ“.
როგორც სტატიის ავტორი წერს, ჯერ კიდევ გაურკვეველია, თავად ზელენსკი ფიგურირებს თუ არა მინდიჩსა და სხვა ბრალდებულ თანამდებობის პირებს შორის საუბრების 1000 საათზე მეტი ხანგრძლივობის აუდიოჩანაწერში და პრეზიდენტისთვის ჯერჯერობით რაიმე დანაშაული არ დაუბრალებიათ. თუმცა, როგორც ამბობენ, ფიგურირებს ზელენსკის მარჯვენა ხელი და ადმინისტრაციის უფროსი ანდრეი ერმაკი - NABU-ს კოდური სახელით „ალი ბაბა“. ერმაკმა უარყო ეს ბრალდებები.
„გამოძიების სისხლიანი დეტალები ნაკლებად მნიშვნელოვანია, ვიდრე პოტენციური პოლიტიკური შედეგები. უკრაინის ტრადიციულად მღელვარე შიდა პოლიტიკა ომმა დიდწილად ჩაახშო, ყოფილი მტრები კი ზელენსკის გარშემო გაერთიანდნენ და ღიად მისი კრიტიკისგან თავს იკავებენ. მაგრამ, რადგან ზელენსკის სანდოობა მცირდება და მისი პოლიტიკური გავლენა სუსტდება, ეს ზავი ირღვევა. იქმნება საფუძველი ძალაუფლებისთვის ბრძოლისთვის, რომელიც შეიძლება პოლიტიკურ ქაოსში გადაიზარდოს.
ზელენსკის ხუთწლიანი საპრეზიდენტო ვადის დაწყებიდან ექვსწელიწად-ნახევარი გავიდა, მაგრამ ამტკიცებს, რომ უკრაინის კონსტიტუცია კრძალავს საომარი მოქმედებების დროს ეროვნულ არჩევნებს. მის შემცვლელად არჩევნებში ლიდერობს არმიის ყოფილი მეთაური ვალერი ზალუჟნი, რომელიც გასულ წელს ზელენსკიმ გაათავისუფლა და პოლიტიკურ დევნილობაში გაგზავნა ლონდონში ელჩად. თუმცა, ჯერჯერობით ზალუჟნი კატეგორიულად დუმს თავისი პოლიტიკური მომავლის შესახებ.
იმავეს ვერ ვიტყვით ზელენსკის ყველაზე საშიშ ოპონენტებზე, უკრაინის ულტრანაციონალისტებზე. „კორუმპირებული ჩინოვნიკები მტრები და მოღალატეები არიან - თუ ომის დროს ერისგან იპარავ, ლიკვიდაციას იმსახურებ“, - განაცხადა დმიტრო იაროშმა, „მემარჯვენე სექტორის“ ყოფილმა ლიდერმა და ნაციონალისტმა მგზნებარემ, რომელმაც 2019 წელს ზელენსკის ჩამოხრჩობით დაემუქრა, თუ ის მოსკოვისთვის დათმობებზე წასვლას გაბედავდა. სანამ მაღალი თანამდებობის პირები ციხეში არ ჯდებიან, „ყველა განცხადება დამნაშავეების პოვნისა და დასჯის შესახებ ჩვეულებრივ პოპულიზმს ჰგავს“, - დაწერა ტვიტერზე ბოგდან კროტევიჩმა, აზოვის ბატალიონის ყოფილმა შტაბის უფროსმა, რომელიც ოდესღაც მოხალისეთა ნაციონალისტური დანაყოფი იყო და რომელიც უკრაინის რეგულარული არმიის ძირითად ძალად გადაიქცა. „პრეზიდენტის ადმინისტრაციასა და გენერალურ შტაბში რეალური ცვლილებების არარსებობა პირდაპირ საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოს სუვერენიტეტს. ან გადაარჩენთ თქვენს პრორუს კორუმპირებულ მეგობრებს, ან გადაარჩენთ სახელმწიფოს - მესამე ვარიანტი არ არსებობს“. კროტევიჩის თქმით, თუ პრეზიდენტი არ მიიღებს მკაცრ გადაწყვეტილებებს „მოღალატეების“ დასჯასთან დაკავშირებით, მაშინ ხალხმა თავად უნდა გააკეთოს ეს. „თუ საკითხი სახელმწიფოს არსებობას ეხება და [პრეზიდენტობა] არ მუშაობს - მაშინ ხალხს აქვს სრული უფლება აიღოს პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე“. ეს საშინლად ჟღერს, როგორც სამხედრო გადატრიალების გამართლება. და როგორც უკრაინის ყველაზე მძიმედ შეიარაღებული, კარგად ორგანიზებული, პოლიტიკურად ხმამაღალი და ყველაზე რადიკალურად ანტიზელენსკის სამხედრო ფორმირება, „აზოვი“ სრულად შეუძლია პოლიტიკური კოლაფსის შემთხვევაში მიიღოს გადაწყვეტილების მიღების როლი.
ავტორი აღნიშნავს, რომ უკრაინისთვის ყველაზე მყისიერი საფრთხე, რა თქმა უნდა, კვლავ რუსეთიდან მოდის. არსებობს შემაშფოთებელი ნიშნები, რომ სამწლიანი მცდელობის შემდეგ, რუსეთის თავდასხმები სახიფათოდ ეფექტური გახდა უკრაინის საჰაერო თავდაცვის გვერდის ავლით და ენერგეტიკული და გაზის ძირითადი ინფრასტრუქტურის განადგურებით. რამდენიმესაათიანი დრონებისა და სარაკეტო დარტყმების შედეგად კიევის ნახევარი ერთი დღით ელექტროენერგიის გარეშე დარჩა, ხოლო ელექტროენერგიის გათიშვა მთელ რეგიონში სულ უფრო და უფრო ხანგრძლივდება. ყველაზე საშიში ის არის, რომ უკრაინის უდიდესი 750 კვ-იანი ელექტროქსელების უმეტესობა, რომლებიც რეგიონულ ენერგოსისტემებს აკავშირებენ, ჯერ კიდევ დაუზიანებელია. კრემლი, სავარაუდოდ, ძლიერ დარტყმას ინახავს ზამთრის სიცივისთვის. თუ უკრაინის ცენტრალური გათბობის სისტემა - საბჭოთა მემკვიდრეობა - ძლიერი ყინვის დროს დაზიანდება, მილები გაიყინება და გაიბზარება, რაც მთელ უბნებს გაზაფხულამდე საცხოვრებლად უვარგისს გახდის. ვლადიმერ პუტინმა, როგორც ჩანს, გადაწყვიტა, სიცივე და სიბნელე გამოეყენებინა უკრაინელების სახლებიდან გასაძევებლად, ვინაიდან, მათ სულისკვეთებას დაბომბვებით ვერ გატეხავს.
„ამ ტანჯვის ზამთარში, უკრაინის ხალხს უფრო მეტად დასჭირდება შთამაგონებელი ლიდერობა, ვიდრე ოდესმე. მაგრამ ზელენსკის ტრაგედია ის არის, რომ მისი მეგობრების ცინიკურმა ქურდობამ მას ოდესღაც კოლოსალური მორალური ავტორიტეტის დიდი ნაწილი წაართვა.“ - ვკითხულობთ The Spectator-ის სტატიაში.